نکاتی برای مداح

لطفا از تمام مطالب دیدن فرمایید.

77- از هر حالت و یا حرکتی که متناسب با مرثیه خوانی و شخصیت مرثیه خوان نباشد خودداری کنیم.78- برای مرثیه خوانی و جاری ساختن اشکها ، سعی کنیم احساسات و عواطف شنوندگان را برانگیزانیم.79- برای برانگیختن شور و احساس شنوندگان باید خودمان در هنگام مرثیه خوانی شور و سوز و احساس نیز داشته باشیم.80- بین محتوای مرثیه و شرایط و احساسات شنوندگان ارتباط برقرار کنیم ، تا غم و اندوه بیشتری را احساس نمایند و اشک بیشتری را جاری سازند.81- هنگام مرثیه خوانی به همه‏ی جمعیت نگاه کنیم تا توجه همگان را جلب نماییم. و نیز برای جلب توجه و تاثیر بیشتر می‏توانیم در حد ضرورت و متناسب و هماهنگ با محتوای مرثیه از حرکات سر و صورت و دست استفاده کنیم.82-برای مرثیه خوانی ترس به خود راه ندهیم ، و از جمعیت زیاد شنوندگان و سشخصیت آنان هراسان نشویم.83- در آغاز مرثیه خوانی ترس و لرز و دلهره و ضربان شدید قلب امری طبیعی است ، از این رو یاس را به خود راه ندهیم و مرثیه خوانی را در « جاهای مختلف » و در حضور « جمعیتهای گوناگون » تمرین و دنبال کنیم تا ترس و دلهره‏ی ما از بین برود.84- آثار و فواید معنوی مرثیه خوانی را به خاطر بیاوریم ، تا علاقه‏ی ما به مرثیه خواندن بیشتر شود که نعمتی بزرگ است و متاسفانه برخی از آن غافلند.85- اگر مرثیه را همراه با سخنرانی می‏خوانیم مواظب باشیم که مرثیه‏ی ما ناقض سخنرانی‏مان نباشد و بعکس ، مثلا - بنا به فرض - اگر در سخنرانی می‏گوییم : « توبه در آخر عمر پذیرفته نمی‏شود » در این صورت نباید مرثیه‏ی حضرت حر را بخوانیم ، زیرا حضرت حر در آخر عمرش توبه کرد و امام حسین - علیه‏السلام- توبه‏ی او را پذیرفت.86- هدف نهایی از مرثیه خوانی « گریاندن » نیست ، اگر چه مرثیه‏ی همراه با گریه بهتراست.87- مرثیه خوان باید آنچنان ورزیده باشد که اگر به او گفتند در سه دقیقه مرثیه خوانی کند بتواند ، و چنانچه به وی گفتند در سی دقیقه مرثیه خوانی کند باز هم بتواند.88- اگر در آغاز راه هستیم به خود « تلقین » کنیم که می‏توانیم مرثیه خوانی نماییم ، زیرا تلقین یکی از راههای تعلیم و تعلم است.89- در همه جا نباید مرثیه خواند ، بلکه باید یا شرایط مرثیه خوانی موجود باشد و یا شرایط آن را به وجود آورد و سپس مرثیه خواند.90- مرثیه‏ها را مطابق فهم و موقعیت فردی ، سنی ، زمانی و مکانی شنوندگان انتخاب کنیم و بخوانیم. مثلا برای نوجوانان مرثیه‏ی حضرت قاسم - علیه‏السلام- و برای کودکان مرثیه‏ی حضرت رقیه - علیهاالسلام - و برای بانوان مرثیه‏ی حضرت زینب - علیهاالسلام - را بخوانیم.91- می‏توانیم از مرثیه‏ها نکات اخلاقی ، تربیتی ، سیاسی ، تاریخی و نظامی را استفاده کنیم و آنها را برای شنوندگان بازگو نماییم. یک فرمانده‏ی نظامی می‏گفت : « گاهی مواقع از مراثی امام حسین - علیه‏السلام- و پیکار او با دشمنانش ، نکات نظامی را برداشت می‏کنیم » .92- معمولا از تعابیری که مخصوص همان زمانها بوده است استفاده کنیم ، مثلا به جای خیمه کلمه‏ی چادر یا سنگر و به جای عمود ، کلمه‏ی گرز را به کار نبریم.93- مجالس دعا ، ختم و مانند آن زمینه‏ی خوبی برای یادگیری و شروع مرثیه خوانی است.94- فقط برای دیگران مرثیه نخوانیم ، بلکه در بعضی اوقات و در تنهایی برای خود یا خانواده‏مان نیز مرثیه بخوانیم.95- جلسه‏ی مرثیه می‏تواند برای مخاطبان ، جلسه‏ی توبه و بازگشت به سوی خدا نیز باشد ، به آن توجه کنیم و از آن استفاده نماییم.96- مرثیه خوان نباید بر مسموعاتی ( شنیده‏ها ) که به نظر دروغ و غیر صحیح یا غیر قابل قبول است تکیه کند.97- در مجالس مرثیه خوانهای خبره و مشهور شرکت نماییم ، تا از روش و کیفیت مرثیه خوانی آنان نیز بهره‏مند شویم. یکی از مرثیه خوانها می‏گفت : « برای یادگیری مرثیه خوانی باید در جلسات مرثیه خوانها شرکت کنید تا با چشم خود ببینید که چگونه مرثیه می‏خوانند » .98- مرسوم است که در هر یک از روزها یا شبهای دهه‏ی محرم ، مرثیه‏ی یکی از وقایع یا شهدای کربلا را می‏خوانند ، از مرثیه خوانان با تجربه این را سوال کنیم که مثلا در شب تاسوعا یا عاشورا چه مرثیه‏ای باید خوانده شود؛ البته این امر در جاهای مختلف متفاوت است.99- اگر مثلا در دو جا مرثیه خوانی می‏کنیم بهتر است برای هر کدام مرثیه‏ی جداگانه و یا دو قسمت مختلف از یک مرثیه را بخوانیم ، زیرا در بعضی موارد ممکن است برخی از شنوندگان هر دو جا یکی باشند.100- مرثیه‏ها را طوری بازگو نکنیم که خواری و ذلت خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - از آن برداشت شود.101- در مرثیه می‏توان به جای آمار و اعدادی که از نظر صحت مورد تردید و یا انکار است ، به کلماتی از قبیل ( جمعیتی بسیار ) ، ( عده‏ای زیاد ) ، ( تعدادی فراوان ) اکتفا نمود ، مثلا به جای اینکه بگوییم : « امام حسین - علیه‏السلام- چندین هزار نفر از دشمنان را کشت » ، بهتر است بگوییم : « امام حسین - علیه‏السلام- تعداد فراوانی از دشمنان را کشت » .102- شایسته است از ذکر مراثی یا آماری که موجب انکار یا عکس العمل منفی شنوندگان می‏شود خودداری کنیم. بویژه در مقابل شنوندگانی که کمتر از اعتقاد راسخ و ایمان بالا برخوردار هستند. مثلا در چنین مجالسی شاید لازم نباشد که بگوییم : « نوجوان کربلا حضرت قاسم - علیه‏السلام - سی و پنج نفر از دشمنان را کشت » .103- می‏توانیم برخی از قسمتهای مرثیه یا اشعار و رجزهای آن را با همان زبان عربی بخوانیم و سپس آنها را ترجمه کنیم ، مگر در مواری که ترجمه‏ی آنها لازم نباشد.104- اگر از کلمات و جملات عربی در مرثیه خوانی استفاده می‏کنیم آنها را بطور صحیح تلفظ کنیم ، بویژه در مجالسی که آشنایان به زبان عربی مانند علما و طلاب حضور دارند.105- اگر به زبان عربی آشنایی داریم ، مراثی حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - در جلد ( 43 ) بحار الانوار و مراثی امام حسین و اصحابش -- علیهم‏السلام - در جلدهای ( 44 ) و ( 45 ) بحار الانوار گردآوری شده‏اند.106- اگر بعد از غذا و یا با حالت کسالت ، بیماری ، خستگی ، عصبانیت ، ناراحتی ، خواب آلودگی و مانند آن مرثیه خوانی نکنیم ، بهتر و موثرتر است. از این رو آرامش ، سلامت و استراحت کافی پیش از مرثیه خوانی را فراموش ننماییم.107- می‏توان برای یادگیری مرثیه‏ها و اشعار زیبا دفتری مانند کلاسور را تهیه کرد و آنها را در آن دفتر نوشت ، تا در هنگام مرثیه خوانی به تناسب موضوع از مرثیه‏ها و اشعار آن استفاده نمود.108- کسب تجربه از خود و دیگران از رموز موفقیت در امر مرثیه خوانی است.109- دقت کنیم محتوای مرثیه را اشتباه نگوییم. مثلا توجه داشته باشیم که حضرت عباس - علیه‏السلام- مشک آب را اول به دست راستش گرفت و یا به دست چپش؟ یا مثلا امام حسین - علیه‏السلام - زبانش را در دهان حضرت علی اکبر - علیه‏السلام - گذاشت و یا بعکس؟110- در مرثیه خوانی از این شاخه به آن شاخه نپریم ، بلکه همان موضوع و محتوای مرثیه را برای شنوندگان بازگو کنیم.111- سعی کنیم مرثیه را برای شنوندگان « مجسم » نماییم.112- در مرثیه خوانی مواظب باشیم به جای تقویت روحیه ، تضعیف روحیه نکنیم.113- اگر مرثیه خوانهای دیگری برای خواندن در مجلس حضور دارند ، وقت آنان را نیز در نظر داشته باشیم.114- خواندن مرثیه را بیش از حد ، طولانی نکنیم ، تا موجب ملال و خستگی شنوندگان نشود و بر آنان اثر منفی نگذارد؛ بویژه در مجالسی که علاقه و زمینه‏ی کمتری نسبت به مرثیه در آنها وجود دارد ، از طولانی کردن مرثیه خودداری نماییم.115- در غیر موارد ضروری ، مرثیه را متناسب با زمان خود بخوانیم ، مثلا مرثیه ورود امام حسین - علیه‏السلام- به کربلا را در همان اوایل محرم و مرثیه‏ی ورود جابر بن عبدالله انصاری به کربلا را در روز اربعین بخوانیم.116- سعی کنیم حتما در ایام خاص و ویژه ماند ماههای محرم و صفر و ایام فاطمیه و شبهای قدر و وفات و شهادت مرثیه بخوانیم. و شایسته است در این ایام از خنده و مزاح پرهیز کنیم.117- از کتابهای مقتل ( مقاتل ) و مرثیه‏هایی که دارای مدرک و سند و مأخذ صحیح و معتبر هستند استفاده کنیم ، و از هر مرثیه خوانی ، مرثیه‏ها را نقل ننماییم و برای دیگران نخوانیم. کتابهای منتهی الامال ، نفس المهموم و بیت الاحزان محدث قمی ، لهوف سید بن طاووس ، جلاء العیون مجلسی و ارشاد شیخ مفید در زمینه‏ی مرثیه خوانی کتابهای خوب ، مفید و معتبری هستند.119- اگر مأخذ و مدرک مرثیه را به شنوندگان بگوییم بهتر است ، بخصوص در مجالسی که طلاب ، علما و بزرگان حضور دارند.120- آرام و شمرده شمرده مرثیه را بخوانیم و با فریاد و با شتاب و سرعت بیش از حد ، مرثیه خوانی نکنیم.121- هنگام خواندن مرثیه فاصله‏ی مناسب دهان خود با میکروفون را رعایت کنیم ، تا صدا خوب منتقل شود و بلندگو سوت نکشد. و توجه داشته باشیم که صدای بلندگو بیش از اندازه ، کم یا زیاد نباشد.122-اگر مرثیه را با صوت زیبا بخوانیم دلنشین‏تر است. و اگر صوت زیبا نداریم ، مرثیه را به صورت عادی و معمولی و بدون صوت بخوانیم ، ولی مرثیه خوانی را به خاطر نداشتن صوت زیبا ترک و رها نکنیم.123- در جاهایی که مرثیه ، سوزناک و حزین می‏باشد ، بهتر است هماهنگ با آن ، صدایمان را سوزناک و حزین و چهره‏مان را اندوهناک نماییم.124- شایسته است صوت ما هنگام خواندن مرثیه یکنواخت نباشد ، بلکه صوت خود را به تناسب محتوای مرثیه و به گونه‏ای که زننده نباشد بالا و پایین ببریم و بلند و آهسته کنیم.125- اگر در شیوه و سبک مرثیه خوانی از کسی تقلید می‏کنیم آن را به مرور زمان ترک نماییم تا خودمان صاحب سبک شویم ، البته گفته‏اند در آغاز راه ، تقلید از مرثیه خوانهای دیگر اشکالی ندارد.126- اگر مرثیه خوانهای دیگری نیز در مجلس حضور دارند از روی احترام ، از آنان کسب اجازه کنیم و به آنها تعارف نماییم.127- کتابها و اشعار مرثیه و نوحه خوانی را مطالعه کنیم ، و به نوارهای مرثیه و نوحه خوانی گوش فرادهیم.128- از بانی و مؤسس و دست اندرکاران مجلس روضه خوانی تشکر و قدردانی نماییم ، اما به صورت مبالغه‏آمیز و خارج از حد و فراتر از واقعیت نباشد.